پسماندهای خطرناک در زباله های بیمارستانی به چه صورت می باشند؟
13 اردیبهشت 1395
زباله های خطرناک در پسماندهای بیمارستانی شامل موارد زیر می باشند:
پسماندهای تیز و برنده: اشیاء تیز و برنده وسایلی هستند که می توانند باعث بریدگی یا سوراخ شدگی شوند. شامل سوزن ها، آمپول ها، چاقوهای جراحی و تیغ ها، شیشه و پیپت شکسته شده می باشند. این وسایل چه آلوده شده باشند چه نشده باشند، معمولاً به عنوان پسماند بهداشتی- درمانی بسیار خطرناک در نظر گرفته میشوند و نحوه کارکرد با آنها باید به صورت کار با با موارد عفونی و مسری باشد.
پسماندهای عفونی: پسماندهای عفونی موادی که مشکوک به داشتن عوامل بیماری زا (باکتری، ویروس، انگل یا قارچ) به تعداد یا غلظت کافی که به ایجاد بیماری در فرد مستعد به بیماری انجامد گفته می شود. که شامل موارد زیر هستند:
- پسماند آلوده به خون یا دیگر مایعات بدن؛
- موارد عفونی در کارهای آزمایشگاهی؛
- پسماند بیماران محیط های قرنطینه.
پسماندهای دارویی شامل پسماندهای ژنوتوکسیک:
پسماند دارویی عبارتست از محصولات دارویی منقضی شده، استفاده نشده، ریخته و آلوده شده، واکسن ها و سرمهایی که نیاز به آنها نیست و با توجه به ماهیت شیمیایی یا بیولوژیکی آنها باید با احتیاط دفع گردند. این بخش همچنین در برگیرنده وسایل دور ریخته شده به منظور جابجایی داروها مثل بطری ها، شیشه ها و جعبه های داروهای منقضی شده، دستکش ها، ماسک ها و لوله های اتصال دهنده که به شدت آلوده هستند نیز می باشد.
پسماند ژنوتوکسیک بسیار خطرناک است و ممکن است Mutagenic (قادر به انجام جهش ژنتیکی)، Teratogenic (قادر به تشکیل نقیصه در روبان و جنین) یا Carcinogenic (سرطانزا) باشد. زبالههای ژنوتوکسیک مشکلات ایمنی زیادی هم در بیمارستان و هم بعد از دفع دارد و باید توجه ویژه ای به آن مبذول داشت. پسماند ژنوتوکسیک میتواند شامل یک سری از داروهای Cytostatic (ضد سرطان)، استفراغ، ادرار و مدفوع بیماران تحت درمان با داروهای سایتو استاتیک باشد.
پسماند شیمیایی:
از دور ریخته های شیمیایی جامد، مایع و گاز که از فعالیت های تشخیص بیماری گرفته تا تمیز کردن و ضدعفونی کردن تشکیل می شود را پسماندهای شیمیایی می نامند. پسماند شیمیایی بهداشتی درمانی اگر حداقل یکی از ویژگیهای زیر را داشته باشد، خطرناک محسوب می شوند:
- سمی؛
- خورنده (اسید با pH کمتر از ۲ یا باز با pH بیشتر از ۱۲)؛
- قابل اشتعال؛
- واکنش پذیر (انفجاری، واکنش پذیر به آب، حساس در برابر ضربه)؛
- اکسید کننده.
مواد شیمیایی که موارد فوق را نداشته باشند جزء پسماند شیمیایی غیرخطرناک محسوب میشوند. برای مثال قندها، آمینواسیدها، یک سری نمک های آلی و غیرآلی که بطور گسترده در مایعات تزریقی کاربرد دارند جزء این موارد می باشند.
پسماند با مقادیر بالای فلزات سنگین، زیرشاخه پسماند شیمیایی خطرناک است و معمولاً بسیار سمی هستند. جیوه مثال بارزی از یک ماده بسیار سمی ولی رایج در بهداشت و درمان است. پسماندهای جیوه ای معمولاً از شکستن تجهیزات پزشکی ایجاد می شوند. پسماندهای حاصله از دندان پزشکی نیز دارای مقادیر زیادی جیوه می باشد. پسماند دارای کادمیوم عمدتاً از باطریهای دور ریخته شده ایجاد می شوند.
پسماند رادیو اکتیو:
پسماندهای رادیو اکتیو موادی هستند که به اتم های پرتوزا آلوده شده اند. این مواد فراورده های حاصله از فعالیت هایی از قبیل آنالیزهای In Vitro (مطالعه یک میکروارگانیسم خارج از محیط خودش) بافت ها و مایعات بدن، تصویربرداری از اندام های داخلی بدن، مکانیابی تومورها، کارهای تحقیقاتی و درمانی مختلف می باشند.
پسماند رادیو اکتیو بهداشتی- درمانی اغلب دربردارنده اتمهای رادیو اکتیوی با نیمه عمر کم هستند. به تبع آن، زباله نیز پرتوزایی خود را نسبتاً سریع از دست می دهد. هر چند بعضی از روش های درمانی از مواد با نیمه عمر بالاتر استفاده می کنند که اکثراً به فرم شئ کوچک که درون یا روی بدن بیمار جاگذاری میشوند و میتوانند بعد از استریلیزاسیون برای بیمار دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرند. پسماندهای ایزوله شذه دارای رادیو اکتیویته نسبتاً بالاتری می باشند ولی در مقادیر بسیار کم تولید می شوند. معمولاً مدیریت و دفع این نوع از پسماندها مربوط به تولید کننده آن می باشد و نباید وارد جریان زباله شود.
پسماند تولید شده توسط فعالیت های بهداشتی- درمانی و فعالیت های تحقیقاتی دارای مواد نوکلوئید و تجهیزات وابسته به نگهداری و ذخیره سازی آنها به شرح زیر طبقه بندی می شود:
- منابع مهر و موم شده (بسته شده)؛
- تولیدکنندگان رادیونوکلئیدهایی که دیگر توان تولید ندارند؛
- پسماند جامد سطح پایین (کاغذ جذب، سرنگ، شیشه دارو، ظروف شیشه ای)؛
- باقیمانده مواد رادیو اکتیو محموله ها و محلول های مواد نوکلوئید که برای تشخیص یا درمان استفاده شده بوده و الان دیگر نیازی به آنها نیست؛
- مایعات نامحلول در آب؛
- باقیمانده های روش های تشخیص مواد رادیو اکتیو و روغن آلوده پمپ؛
- پسماند حاصل از نشت مواد و پسماند پاکسازی نشتی رادیو اکتیویته؛
- فضولات بیماران تحت درمان یا آزمایشات رادیونوکلئیدهای غیربسته (باز)؛
- پسماند مایع سطح پایین (از لوازم شستشو)؛
- گازها و تصاعدات از مخزنها و قفسه ها.
