تأثیر پسماندهای بیمارستانی بر بهداشت عمومی به چه صورت است؟
20 اردیبهشت 1395
تأثیر پسماندهای بیمارستانی بر بهداشت عمومی به چند بخش تقسیم می شود که در زیر به آن اشاره شده است.
-
اثرات پسماندهای عفونی و برنده
در سال 2000، جراحات فیزیکی از وسایل تیز و برنده عامل مبتلا شدن 66000 نفر از کارکنان بخش بهداشت و درمان به هپاتیت B، 16000 نفر ابتلا به هپاتیت C و 5000-200 به بیماریHIV بوده اند (پروس- استون و همکاران، 2005). در کارکنان مراکز بهداشت و درمان سهم سرایت این بیماری ها از طریق پوست برای هپاتیت B، هپاتیت C و HIV به ترتیب 37%، 39% و 4% بوده است. تخمین زده می شود بیشتر از 2 میلیون نفر از کارکنان بهداشت و درمان در هر سال در معرض جراحت اشیاء برنده عفونی هستند (پروس- اتسون، 2005). در بعضی کشورها و مراکز خاص ممکن است کارکنان بهداشت و درمان در طول سال چند بار با اشیاء تیز پوست خود را مجروح کنند که می توان با آموزش مدیریت ایمن وسایل نوک تیز و برنده از آن جلوگیری کرد. در جدول زیر، لیستی از اقدامات منتهی به جراحت با اشیاء برنده در فعالیت های پزشکی و مدیریت پسماند و درصد مربوط به هرکدام، در بعضی از کشورها نشان می دهد. زباله جمع کن ها در سایت های دفع زباله نیز به طور چشمگیری در معرض خطر اشیاء برنده استفاده شده هستند (هر چند این خطرات به طور کامل تعیین نشده اند). خطر آسیب دیدن بر اثر بریدگی برای بیماران و عموم جامعه نسبت به کارکنان و مسئولان جمع آوری زباله بسیار کمتر است.
نرخ سالانه جراحات ناشی از پسماندهای برنده و نوک تیز در پسماندهای پزشکی در کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی، داخل و خارج از بیمارستان، توسط آژانس مواد سمی و ثبت امراض ایالات متحده (ATSDR) در گزارشی که به کنگره در رابطه با پسماندهای پزشکی ارائه کرده تخمین زده شده است (ATSDR، 1990). مسبب بسیاری از جراحات، سوزن های تزریقاتی زیرجلدی قبل از اینکه در ظرف زباله بیافتند، میباشد. باز کردن غیرضروری این ظروف، یا ساخت این ظروف با استفاده از موادی که در برابر سوراخ شدن مقاوم نیستند، عوامل مشکلزای این نوع از پسماندها میباشند.
از 30 ژوئن 1991، 191 نفر از کارگران آمریکایی در سیستم ملی مبتلایان به ایدز در محل کار به مرکز کنترل و پیشگیری بیماریها (CDC’s) گزارش شدهاند. از این تعداد، 136 نفر در ارتباط با خون، مایعات بدن و نمونه های آزمایشگاهی آلوده به HIV بوده اند (بلترامی و همکاران، 2000). خطر ویروسهای هپاتیت B و C چشمگیرتر است، چون خارج از بدن میزبان بیشتر از ویروس HIV دوام میآورند.
ATSDR در گزارشی مقدار سرایت ویروس هپاتیت B را ناشی از جراحات اشیاء برنده در پرسنل پزشکی و کارکنان مدیریت پسماند آمریکا تخمین زده است (در جدول زیر به صورت خلاصه ارائه شده است). تخمین سالیانه بر اثر مواجهه با پسماند بهداشتی- درمانی، 162 تا 321 بوده که این عدد برای تمام موارد سرایت سالانه به 300000 مورد میرسد.
داده های کافی در مورد دیگر بیماری ها در دسترس نیست تا بتوان به نتیجه گیری قطعی دست یافت. بر اساس آمار موجود هپاتیت B، تمامی پرسنل رسیدگی به پسماند بهداشتی- درمانی باید در برابر این بیماری ایمن شوند. به دلیل اینکه چنین واکسنی برای هپاتیت C ساخته نشده است، چنین روشی برای مورد مذکور قابل اجرا نیست و باید از روش های دیگر بهره برد.
شیوع هپاتیت B در گجرات هند در سال 2009، جان 60 نفر را گرفت و علت آن استفاده مجدد از سرنگ های پزشکی بود. این معضل سرنخی برای کشف بازار سیاهی بود که در آن سوزن و سرنگ های استفاده شده دوباره بسته بندی می شد و به فروش می رسید (هرهایت و همکاران، 2009؛ سولبرگ، 2009).
در هر مجتمع خدمات بهداشتی- درمانی، پرستاران و کارکنان خدماتی با نرخ سالانه 10-20 جراحت در هر 100 نفر، گروه اصلی در خطر آسیب هستند. بیشترین نرخ جراحت شغلی در رابطه با نظافتچی ها و کارکنان پسماندهای بیمارستانی است و در آمریکا نرخ آن 180 در هر 1000 نفر است. بیشترین تعداد آسیب های مرتبط به کار در امور بهداشتی- درمانی و جمع آوری پسماند، کشیدگی عضله یا رگ به رگ شدن در اثر بلند کردن یا کار بیش از حد بوده و ارتباطی با پسماندهای خطرناک ندارد.
هیچ مدرک علمی دال بر گسترش بیماری در جامعه به دلیل پسماندهای شیمیایی و دارویی بیمارستان ها نیست. داروهای دفع شده از بدن بیمار راه خود را به منابع آب پیدا می کنند که می تواند منجر به معضلات جدی محیط زیستی شامل مسمومیت حیات وحش و ایجاد مقاومت باکتری ها در برابر آنتی بیوتیک شود (گوارداباسی و همکاران، 1998).
داروسازها، متخصصان بیهوشی، پرستاران و افراد امدادی و تعمیراتی ممکن است در معرض خطر بیماری های تنفسی یا پوستی در مواجهه با پسماندهای دارویی باشند. برای کمینه کردن این خطرات شغلی، باید مواد شیمیایی کم خطرتر را جایگزین کرد و تجهیزات مراقبتی برای کارکنانی که ممکن است در معرض خطر باشند مهیا کرد. ساختمان هایی که در آن مواد شیمیایی خطرناک استفاده می شود باید دارای تهویه مناسب باشند و کارکنان نیز باید در راستای پیشگیری و وقوع موارد اضطراری آموزش ببینند.
اطلاعات بسیار کمی در رابطه با تأثیرات بلند مدت پسماندهای ژنوتاکسیک بر سلامتی وجود دارد. قسمتی از آن مربوط به سخت بودن ارزیابی انسانی است که در معرض این مؤلفه قرار گرفته است. یک مطالعه صورت گرفته در فنلاند نشان داده است که سقط جنین های ناگهانی و اختلال در شکل گیری کودکان در خانم هایی که سابقه کار با عوامل ضد سرطان داشتند بیشتر بوده است (سورسا و همکاران، 1985). مطالعات صورت گرفته در آمریکا و کانادا نیز همین نتایج را نشان داده است (والانیس، ولمر و استیل، 1999؛ درانیتساریس و همکاران، 2005). تحلیلی بر 14 مطالعه صورت گرفته بین سالهای 1966 تا 2004 رابطه خاصی بین در معرض داروهای سایتوتاکسیک بودن و اختلال در فرم دهی جنین را نشان نداده است ولی تأثیر بر سقط جنین ناگهانی به صورت خاص اثبات شده است (درانیتساریس و همکاران، 2005).
مطالعات متعددی خطرات بالقوه برای سلامتی در ارتباط با داروهای آنتی نئوپلاستیک (داروهای ضدسرطان) شامل افزایش در عوامل جهش زا را در ادرار و خطر سقط جنین را نشان می دهد. یک مطالعه توسط سسینک و همکاران در سال 1992، نشان داده است که این داستان در نظافتچی ها بیشتر از پرستاران و داروسازها بوده است. این اشخاص چون آگاهی کمتری داشتند، در نتیجه احتیاط کمتری میکردند. غلظت داروهای سایتوتاسیک در هوای بیمارستان در چندین مطالعه بررسی شده است تا خطر سلامتی مرتبط با این مورد را بیابند.
مشکلات زیادی در رابطه با دفع نادرست پسماندهای رادیواکتیو بهداشتی- درمانی گزارش شده است. یک مورد شدید در برزیل اثر این نوع از پسماندها را به صورت ناخواسته در سرطانزایی نشان داده است. هنگام جابجایی یک انیستیتو رادیوتراپی به مکان جدید، یک منبع مهر و موم شده رادیواکتیو را که در محل قبلی فراموش شده توسط یک نفر به خانه برده شده و باز می شود. در نتیجه این اقدام، 249 نفر در معرض آن قرار گرفتند که تعدادی از آنها جان باختند یا از مشکلات شدید سلامتی رنج می برند (آژانس بین المللی انرژی اتمی، 1988).
به غیر از حادثه برزیل هیچ داده قابل اعتمادی در رابطه با تأثیر تولید و جابجایی روزمره پسماندهای رادیواکتیو بهداشتی- درمانی در دست نیست. تنها حوادث ثبت شده در رابطه با تشعشعات یونیزه کننده در بهداشت و درمان شامل راهبری غیر ایمن دستگاه های اشعه X، جابجایی نامناسب حلال های رادیوتراپی یا کنترل غیرکافی روی مقدار تشعشعات هنگام پرتو درمانی می باشد.
