دفع غیر بهداشتی فاضلاب به محیط زیست باعث انتشار بیماری و بر باد دادن مواد غذایی که می توانست تولید غذای انسانها را افزایش دهد می گردید. در سالهای 1976-1974 حدود 460 میلیون نفر تحت تغذیه بودند که در سال 2000 به 600 میلیون نفر رسیده است. این در حالی است که فاضلاب تولیدی در دنیا به صورت مصرف مجدد مخصوصاٌ در کشورهای در حال توسعه می تواند مقادیر عظیمی مواد غذایی تولید نماید.

یک نمونه از کشورهای پیشرو در استفاده از فاضلاب تولیدی خود، کشور چین می باشد. چین با مصرف 90 درصد فاضلاب های تولیدی در کشاورزی و پرورش آبزیان مقام نخست جهانی را دارا می باشد.

انگیزه استفاده مجدد از فاضلاب

انگیزه مصرف مجدد فاضلاب تصفیه شده در پرورش آبزیان در کشورهای مختلف متفاوت است. برای کشورهای در حال توسعه، مهمترین انگیزه تولید غذای زیادتر و بازیافت از مواد غذایی موجود در فاضلاب است، در حالی که در کشورهای توسعه یافته فقط تصفیه فاضلاب برای ممانعت از آلودگی بیشتر محیط زیست مطرح است. در کشورهای آسیایی میلیونها نفر از مردم وابسته به مصارف مجدد فاضلاب و استفاده از غذا از طریق پرورش آبزیان یا کشاورزی هستند.

در آمریکا هم جمع آوری و تصفیه فاضلاب به طرف مصارف مجدد آن در کشاورزی و پرورش آبزیان و در موارد زیادی جنگل دکاری سوق داده شده است.

از نظر تئوری تمام فاضلاب ها (به علت محتوای مواد آلی طبیعی) به جز فاضلاب توالتهای شیمیایی در پرورش آبزیان به کار می روند.

فاضلاب ممکن است به صورت مستقیم یا تصفیه نشده به عنوان باروری استخرهای پرورش ماهی یا غیر مستقیم یا استفاده از فاضلاب تصفیه شده برای پرورش ماهی به کار رود. در مواردی ممکن است فاضلاب تصفیه شده را به جریان های سطحی که محل پرورش آبزیان است هدایت نمود. در آمریکا مصارف غیر مستقیم فاضلاب 20 تا 40 درصد جریان های بعضی رودخانه ها را تشکیل می دهد.

احتمالاً اولین مصارف فاضلاب در پرورش ماهی در آسیا مخصوصاً کشورهای هند، مالزی و بعضی کشورهای جنوب شرقی آسیا برده است. در آلمان نیز، پرورش ماهی در اشل تجاری از 50 سال پیش انجام گردیده است.

موضوع استفاده مجدد از فاضلاب در پرورش آبزیان و ماهی در سالهای اخیر به قدری مورد توجه قرار  گرفته است که مسائل مربوط را در سمینارهای منطقه ای و جهانی مورد بحث و گفتگو قرار داده اند و جزوات و بروشورهای مفید نیز در این زمینه از طرف مجامع جهانی انتشار یافته است.

ماهی ممکن است در استخرهای پرورش آن با استفاده از فاضلاب تغذیه شود و تولیدات حاصل به مصرف انسان و یا به صورت غذای خاص حیوانات برساند. همچنین ممکن است با استفاده از فاضلاب انواعی از غذاهای مورد نیاز ماهی را تهیه و در استخرهای پرورش ماهی به مصرف رسانید.

موارد جهانی

در چین در سال 1974 بیش از دو میلیون هکتار استخر پرورش ماهی که با فاضلاب از نظر غذایی بارور می شد موجود بود. این رقم در سالهای اخیر به سه میلیون هکتار رسیده است. در اکثر این استخرها از توالت های سیار که مستقیماً فاضلاب را داخل استخر می کند استفاده گردیده است.

در مالزی، ویتنام، تایلند نیز همانند چین با تزریق مستقیم فاضلاب در استخرهای پرورش ماهی عملاً تولید ماهی را افزایش می دهند.

در تایلند حتی در نقاط ساحلی ضمن پرورش ماهی در آب شور این آبها را با افزودن فاضلاب بارور می کنند.

در ژاپن فاضلاب علاوه بر پرورش ماهی برای آبیاری زمینهای کشاورزی به کار می رود، به طوری که در بعضی سالها 38 درصد از ازت مصرفی در کشاورزی 280000 تن است را از طریق مصارف فاضلاب تصفیه شده تأمین می نمایند.

در اندونزی از استخرهای پرورش ماهی که با فاضلاب بارور شده اند حتی تا 4 تن در هکتار ماهی به دست آورده اند.

در هند حتی در استخرهای پرورش ماهی که با فاضلاب تصفیه شده بارور شده توانسته اند 7/7 تن در هکتار ماهی تولید نمایند. بزرگترین مرکز پرورش ماهی در دنیا که با فاضلاب بارور می گردد در کلکته هند واقع شده است که فاضلاب آن با خط انتقال 8 کیلومتری به محل استخرها انتقال داده می شود.

بار مواد غذایی مهمترین عامل باروری استخرهای پرورش ماهی است با توجه به اینکه تعیین بار مواد غذایی تا حدود بسیار زیادی کار مشکلی است میزان بار ورودی استخرها را بر حسب BOD ورودی به آنها تعیین می نمایند. برای مثال در اوکلاهاما برای باروری استخرهای ماهی 20 تا 35 کیلو BOD در هکتار به کار می رود و در هند از فاضلابهای با محتوی 50 تا 300 میلی گرم در لیتر BOD برای باروری استخرهای ماهی استفاده می کنند.

خاطر نشان می سازد که WHO مصرف فاضلاب خام را برای باروری استخرهای پرورش ماهی مجاز نمی داند مگر اینکه فاضلاب خام دو هفته در محلی برای حذف تخم انگل ها ذخیره شود. این ذخیره سازی علاوه بر حذف تخم انگل ها، مواد مدفوعی را به وضعی در می آورد که به راحتی در آب استخرهای ماهی قابل پراکنده شدن است.