اصول تصفیه فاضلاب
اصول تصفیه فاضلاب از جهت های مختلف می تواند مورد بررسی قرار گیرد. تصفیه فاضلاب عبارت است از: مجموعه اقداماتی که جهت زدایش یا کاهش مواد آلاینده موجود در فاضلاب به کار می رود، به طوری که از پساب تولیدی بتوان به طور سالن و مطمئن برای مصارف کشاورزی یا تخلیه به آبهای جاری و یا مقاصد دیگر استفاده نمود.
اهداف و اصول تصفیه فاضلاب عبارت است از:
- حفاظت بهداشت عمومی جامعه و جلوگیری از انتشار بیماریهای واگیردار
- استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده
- برطرف شدن مشکل حاد دفع فاضلاب ساکنین شهرها و روستاها، به ویژه در مناطقی که دارای زمین های سنگی و غیر قابل نفوذ بوده و یا این که دارای سطح آبهای زیرزمینی بالا می باشند.
فاضلاب شهری خام، محتوی مواد آلاینده فیزیکی، میکروبی و شیمیایی است و در صورتی که به صورت خام و تصفیه نشده به محیط زیست تخلیه شود، باعث آلودگی منابع آب، زمین های کشاورزی و به طور کلی محیط زیست می شود. خطرات ناشی از آلودگی محیط زیست نیز در نهایت از طریق چرخه غذایی متوجه بهداشت و سلامتی انسان می شود.
استفاده از چاه جذبی که روش متداول دفع فاضلاب در اکثر شهرهاست، سبب آلودگی منابع آبهای زیرزمینی به مواد آلاینده میکروبی و شیمیایی شده که آلودگی این نوع منابع آب در بسیاری از شهرها اتفاق افتاده است.
یکی از راه های افزایش غلظت نیترات در آبهای زیرزمینی، دفع فاضلاب از طریق چاه های جذبی است که در بسیاری از موارد سبب شده که غلظت نیترات در آب به بیش از حد توصیه شده توسط سازمان بهداشت جهانی برسد و استفاده از چنین آبهایی را برای مصارف شهری بدون تصفیه مقدور نباشد.
مطالعات نشان داده است در جوامعی که قبلاً دارای سیستم جمع آوری و تصفیه فاضلاب نبوده و بعداً مجهز به سیستم دفع فاضلاب شده اند، درصد انتشار بیماری های منطقه از طریق آب آلوده به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
یکی از اصول تصفیه فاضلاب بهداشتی این است که کاربرد فاضلاب خام و تصفیه نشده نیز در زمین های کشاورزی سبب آلودگی محصولات کشاورزی به طیف وسیعی از مواد آلاینده میکروبی و شیمیایی می شود که چنین مواد آلاینده ای در نهایت از طریق زنجیره غذایی به واسطه مصرف محصولات آلوده به فاضلاب به انسان راه یافته و اثرات سوء بهداشتی و بیماری زایی به همراه خواهد داشت. همچنین کشاورزان و کارگران نیز با فاضلاب در موقع آبیاری سبب انشتار عوامل بیماری زا در جامعه می شود.
تخلیه فاضلاب های تصفیه نشده به آبهای جاری نیز سبب تهی شدن منابع آب از اکسیژن محلول شده و زندگی رابرای آبزیان با مشکل مواجه می سازد. به طوری که ماهی ها و دیگر آبزیان در چنین آبهایی قادر به زندگی نخواهند بود. زیرا ماهی ها برای زنده ماندن به حداقل 3 تا 5 میلی گرم در لیتر اکسیژن محلول نیاز دارند.
ورود آمونیاک و دیگر مواد سمی نیز به آبهای جاری خطر جدی برای زندگی آبزیان به دنبال خواهد داشت. تخلیه فاضلاب های محتوی مواد معلق و آلی به آبهای سطحی سبب افزایش کدورت و کاهش عبور نور خورشید به اعماق آب شده و در کاهش رشد گیاهان به ویژه جلبک ها مؤثر می باشد. جلبک ها یک منبع تولید اکسیژن محلول در منابع آب می باشند.
ته نشینی مواد معلق در کف رودخانه به مرور منجر به تشکیل لایه ای از لجن شده که وجود این لایه لجن، محل را برای تخم ریزی ماهی ها نا مناسب می سازد. علاوه بر این، در لایه لجن موجود در کف رودخانه به دلیل عدم وجود اکسیژن، فعالیت های بیولوژیکی بی هوازی اتفاق می افتد که نتیجه آن تولید گازهای نا مطبوع و ایجاد رنگ در آب است که چنین آبی بدون تصفیه قابل استفاده برای مصارف شهری نخواهد بود.
یکی دیگر از اصول استفاده از پکیج تصفیه فاضلاب بهداشتی، کاربرد پساب در کشاورزی از متداول ترین مصارف استفاده از فاضلاب های تصفیه شده می باشد، زیرا در فاضلاب مواد مغذی لازم برای رشد گیاهان همچون ازت، فسفر، پتاسیم و غیره به اندازه کافی وجود دارد.
یکی از مزایا و اصول تصفیه فاضلاب و کاربرد آن در کشاورزی، کاهش مصرف کودهای شیمیایی است که خود در کاهش آلودگی منابع آب بسیار مؤثر است. با استفاده مجدد از پساب تولیدی توسط هر نفر می توان 30-25 متر مربع زمین را تحت پوشش کشاورزی قرار داد. در خصوص کاربرد پساب برای استفاده مجدد، توجه به استانداردها و معیارهای بهداشتی ارائه شده از سوی سازمان های مربوطه ضروری است. اگر چنین معیارهایی نادیده گرفته شود، خطرات سوء بهداشتی کاربرد پساب جبران ناپذیر خواهد بود.
